Co może prywatny detektyw?

Ile razy oglądałeś w telewizji seriale albo filmy o polskich prywatnych detektywach? Było tam wszystko: wartka akcja, strzelaniny, włamywanie się do pomieszczeń, podrzucanie podsłuchów. Prywatny detektyw w telewizji jest kreowany jako wszystkomogący oficer służb specjalnych. Prawda jest jednak zgoła inna – prywatny detektyw w Polsce może bardzo niewiele. Jakie są tego przyczyny? Czy ustawodawca boi się, że zwiększając prawa prywatnym detektywom, sprawi, że będą oni skuteczniejsi niż organy państwowe? Praca prawdziwego prywatnego detektywa to nie film akcji, to żmudna robota dla wytrwałych.

Czy detektyw może mieć broń palną?

Prywatny detektyw w ramach swojego zawodu rzadko nosi broń palną, zwykle nawet nie może jej posiadać, bo Ustawa o usługach detektywistycznych tego nie przewiduje. Aby otrzymać broń palną do ochrony osobistej, prywatny detektyw musi spełnić takie same wymagania jak każdy inny obywatel, czyli musi udowodnić, że jest w sytuacji, kiedy zachodzi stałe, realne i ponadprzeciętne zagrożenie życia, zdrowia lub mienia. Jest to pozwolenie bardzo uznaniowe, wydaje je policja i nie wszyscy mogą je otrzymać.
Niektóre agencje detektywistyczne w związku z szerokim zakresem działań posiadają także koncesję na ochronę osób i mienia i wtedy zdarza się, że mają broń palną – uzasadniając, że zachodzi wówczas potrzeba ochrony życia, zdrowia lub mienia klientów.

Czy detektyw może założyć GPS?

Detektywi mają ustawowy zakaz stosowania środków technicznych oraz metod i czynności operacyjno-rozpoznawczych, które są zastrzeżone dla policji i służb specjalnych. Sąd Najwyższy uznał, że do takich środków zdobywania informacji zakazanych dla detektywów należą m.in. lokalizatory GPS. Więcej na ten temat piszę w osobnym artykule.

Czy prywatny detektyw może założyć podsłuch?

Odpowiedz na to pytanie jest bezpośrednio związana z pytaniem o założenie GPS-u. Podsłuchy to również środki techniczne, które są zastrzeżone dla policji i służb specjalnych – więcej na ten temat piszę tutaj. Detektyw jednak powinien mieć dużą wiedzę odnośnie do podsłuchów, aby móc pomóc klientowi w ich ewentualnym doborze, poinstruować go co do ich założenia lub pomóc w ich odnalezieniu.

Czy detektyw może wejść na teren prywatny?

Jeżeli brak zgody właściciela, prywatny detektyw nie ma możliwości legalnego wejścia na teren prywatny.

Czy detektyw może legitymować osoby?

Poprosić o okazanie dokumentów może każdy obywatel, detektyw także. Nie ma on jednak prawa przedstawiania żądania okazania dokumentów, a jedyny wyjątek to ten, gdy poprosi klienta o dowód osobisty podczas podpisywania umowy współpracy.

Do jakich baz danych ma dostęp detektyw?

Detektyw ma dostęp do wszystkich baz danych, które są bazami jawnymi dla każdego innego obywatela. Detektyw nie ma dostępu do żadnych niejawnych informacji, np. do baz danych policji, baz numerów rejestracyjnych samochodów czy też np. bazy numerów PESEL. Prywatny detektyw musi wszystkie dane znaleźć w otwartych źródłach informacji lub podczas obserwacji. Warto jednak mieć świadomość, że 95% informacji można znaleźć legalnie, trzeba tylko wiedzieć, jak to zrobić, a to bez wątpienia potrafią dobrzy prywatni detektywi.

Jakie uprawnienia ma prywatny detektyw?

Tak wiele już napisałem na temat tego, czego detektyw nie może, że najwyższa pora, aby napisać, jakie uprawienia ma detektyw. Najważniejszym oraz jedynym uprawieniem detektywa jest możliwość legalnego gromadzenia oraz przetwarzania danych osób trzecich, które są przedmiotem zlecenia – bez konieczności otrzymania od nich zgody. To niewiele, ustawodawca nie lubi konkurencji w postaci prywatnych śledczych, więc nie pozwala detektywom na zbyt dużo. Uważam jednak, że powyższe uprawnienie jest wystarczające i pozwala realizować skutecznie większość spraw, z jakimi przychodzą klienci. Należy także pamiętać, że detektyw nie ma związanych rąk, jak często policja, i gdy pojawia się klient z problemem, może zacząć działać od razu, bo nie ograniczają go wewnętrzne procedury.

Konsekwencje przekroczenia uprawnień przez detektywa

Prywatnych detektywów, podobnie jak wszystkich obywateli, obowiązuje obowiązek przestrzegania i poszanowania prawa. Zawód detektywa to ciągły i trudny balans na granicy prawa. Jeżeli prywatny detektyw przekroczy swoje uprawnienia, spotka go kara, którą opisuje Ustawa o usługach detektywistycznych: „kto podczas świadczenia usług detektywistycznych wykonuje czynności ustawowo zastrzeżone dla organów i instytucji państwowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub karze pozbawienia wolności do lat 3. Każda osoba świadcząca usługi detektywistyczne bez wymaganego wpisu do rejestru (bez posiadania odpowiednich uprawnień) podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub karze pozbawienia wolności do lat 2”.

*
Praca prywatnego detektywa jest bardzo trudna i skomplikowana. Nie przewidziano dla nich zbyt wielu uprawnień, ale to właśnie do detektywów zwracają się ludzie, gdy policja zawodzi. Detektyw może działać od razu, jest w pełni do dyspozycji klienta. Doświadczenie, wiedza oraz determinacja w działaniu to największe uprawnienia, zarezerwowane tylko dla najlepszych detektywów, dzięki czemu nawet przy ograniczonych możliwościach prawnych potrafią oni zrobić więcej, niż może się nam wydawać.