Ocena wiarygodności źródła

Ocena wiarygodności źródła jest podstawowym elementem skutecznie działającego wywiadu. Przedstawienie osobom zarządzającym raportu z informacjami, które nie zostały ocenione pod względem ich wiarygodności, może się skończyć prawdziwą katastrofą zarówno dla wywiadowcy, jak i całego przedsiębiorstwa.
Nie ma możliwości stworzenia jednej definicji wartościowej informacji, ponieważ jest to każdorazowo kwestia subiektywnej oceny. Każde źródło należy oceniać przez pryzmat ryzyka z nim związanego, tj. wprowadzenia go w celu dezinformacji czy też działań propagandowych. Brak skrupulatnego sprawdzania informacji jest początkiem końca każdej firmy korzystającej z takiej wiedzy.

Jak ocenić wiarygodność źródła?

Należy odpowiedzieć sobie na kilkanaście pytań. Im większa liczba potwierdzeń, tym można uznać dane źródło za bardziej wiarygodne.

• Czy informacja, którą zdobyliśmy, jest potwierdzana w jakimkolwiek innym źródle? (Jeżeli jednak informacja zawiera innowacyjne dane, nie ma możliwości, aby były one gdzieś potwierdzone).
• Czy publikacja jest logiczna? (Publikacje oparte na emocjach zazwyczaj mają dużo elementów związanych z mało wiarygodnymi informacjami).
• Relewantność źródła wobec naszych potrzeb: czy źródło w pełnym lub znacznym stopniu wyczerpuje nasze potrzeby, czy też tylko dotyka tematu? (To bardzo ważny element oceny nie tylko jego wiarygodności, ale i przydatności).
• Czy informacja pochodzi ze źródła pierwotnego? Jeżeli nie: czy jesteśmy w stanie dotrzeć do miejsca wytworzenia informacji? (Miejsce publikacji informacji jest równie ważne, np. inna ocena wiarygodności należy się informacji z portalu specjalistycznego, a inna z plotkarskiego).
• Czy źródło jest rekomendowane przez ekspertów związanych z daną dziedziną?
• Czy źródło zawiera fakty, które są poparte dowodami, czy są to TYLKO opinie? (Nie mówię, że same opinie od razu przekreślają źródło, ale warto, aby każda z nich była poparta dowodami).
• Czy znamy autora informacji, a jeżeli tak, to czy jest on wiarygodny? (Czy da się sprawdzić autora, np. kontaktując się z nim; czy jest on ekspertem w danej dziedzinie? Czasem niektóre informacje posiadają anonimowego autora, co powinno wzbudzić szczególną ostrożność).
• Czy wiesz, z jakiego środowiska jest autor (przedsiębiorca/uczelnia)? Jeżeli tak: czy to środowisko jest wiarygodne?
• Czy znasz branżę związaną z daną informacją, a jeżeli tak, czy według Ciebie jest ona wiarygodna? (Czy na przykład nie tworzy treści nastawionych na reklamę zamiast neutralnych opinii?)
• Czy pojawiły się już jakieś komentarze na temat danej informacji? (Czy eksperci z danej dziedziny wypowiadali się na ten temat? Jeżeli nie, można poprosić ich o komentarz).
• Czy można sprawdzić aktualność informacji? (Czy znalezione informacje mają datę publikacji, czy któryś z elementów w treści nie zawiera informacji nieaktualnych?)
• Czy na źródło powoływał się ktoś wiarygodny?
• Czy źródło wygląda profesjonalnie? (Jeżeli na przykład informacje pozyskujemy z Internetu, należy sprawdzić kilka danych na temat strony, tj. popularność, użyteczność oraz dostępność strony).
• Czy znalezione informacje są kompletne? (Czy wyczerpują nasze zapotrzebowanie informacyjne na dany temat?)
• Czy źródło reprezentuje czyjeś interesy, a jeżeli tak, czy wiemy, jakie to są interesy? (Obiektywizm źródła to ważny element, choć bardzo rzadki. Zawsze warto zadać to pytanie, prościej nam będzie wtedy odpowiedzieć sobie na inne: czemu dany autor publikował tego typu informację – a przez to jej ocena będzie znacznie łatwiejsza).

*

Nie zawsze ocena wiarygodności źródła jest tak prosta, a informacja, którą pozyskaliśmy, może mieć bardzo mało potwierdzeń w powyższych pytaniach. Dzieje się tak przede wszystkim podczas poszukiwania informacji zawierających innowacyjne dane – nie zawsze trzeba je odrzucać. Wszystko pozostaje w rękach analityka – im jest on sprawniejszy i bardziej doświadczony, tym większa szansa, że odpowiednio oceni wiarygodność informacji. Żyjemy w świecie, w którym aby wyprzedzić konkurencję, często trzeba ryzykować, jednak przekazując daną informację dalej, np. osobie decyzyjnej, należy wtedy jasno zaznaczyć, że nie udało się potwierdzić wiarygodności źródła.