Praca prywatnego detektywa często budzi wśród osób, które nie są związane z branżą, wiele skrajnych emocji. Nie tylko klienci, ale i adwokaci oraz radcy prawni coraz częściej zastanawiają się, czy zaangażowanie prywatnego detektywa w ich sprawy jest dobrym rozwiązaniem oraz co mogą na tym zyskać – ale także czy mogą coś na tym stracić. Czasy, w których kancelarie adwokacie nieprzychylnie patrzyły na współpracę z prywatnymi detektywami, powoli dobiegają końca. Było to w pewnym stopniu do przewidzenia – za granicami naszego kraju w wielu państwach współpraca detektywa z adwokatem jest czymś zupełnie naturalnym.
W polskim prawie nie ma specjalnej kategorii dla dowodów zebranych przez prywatnego detektywa w postępowaniu sądowym. Materiały zgromadzone przez prywatnego detektywa mogą jednak zostać wykorzystane zarówno w postępowaniu karnym, jak i cywilnym. Raport z przeprowadzonych czynności detektywistycznych stanowi dowód z dokumentu prywatnego. Wielu detektywów w swojej ofercie pisze, że ich raport jest niepodważalnym dowodem w sądzie. Zdecydowanie tak nie jest.
Sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Czyli każde sprawozdanie z wykonanych czynności detektywistycznych zawsze będzie oceniane przez sąd indywidualnie – na potrzeby danej sprawy. To właśnie sąd zadecyduje o wiarygodności i przydatności raportu. W mojej karierze nie zdarzyło się nigdy, aby sąd zakwestionował zebrane przeze mnie dowody, a najczęściej gdy jestem wzywany do sądu jako świadek, moja rola ogranicza się do odpowiedzi na pytanie, czy potwierdzam prawdziwość informacji zawartych w przedstawionym sprawozdaniu. Po potwierdzeniu nikt zazwyczaj nie ma więcej pytań. Należy jednak podkreślić, że jeżeli dowody będą zebrane w sposób nieodpowiedni, sąd ma prawo do ich odrzucenia.
Spektrum spraw, w ramach których detektyw może współpracować z adwokatem lub radcą prawnym, jest ogromne. Ogranicza je tylko przeprowadzona analiza, na podstawie której możemy realnie ocenić, czy detektyw i zebrane przez niego materiały będą przydatne w danej sprawie. Chciałbym podkreślić, że prywatny detektyw odpowiada nie tylko za gromadzenie materiałów na potrzeby postępowania rozwodowego oraz za realizację standardowej obserwacji osób i mienia. Choć nie ma co ukrywać – jest to znakomita większość spraw i nie ma w tym nic złego, reguły popytu i podaży wyznacza rynek.
Wart podkreślenia jest fakt, że wyspecjalizowany w danej dziedzinie prywatny detektyw pomoże także przy całej gamie zagadnień związanych z bezpieczeństwem biznesu. Spektakularnie są one określane wywiadem gospodarczym, są to też kwestie związane np. przeciwdziałaniem nieuczciwej konkurencji. Poza powyższymi z mojego doświadczenia mogę powiedzieć, że realizowane są także sprawy z zakresu poszukiwania świadków, poszukiwania zaginionych i ukrywających się osób, informatyki śledczej, zdarzały się także sprawy związane z realizacją kontrobserwacji. Jak widać, katalog spraw nie jest zamknięty, ale zawsze w pierwszej kolejności należy ocenić, czy detektyw ma szansę w ogóle nam pomóc.
Współpraca prywatnego detektywa z adwokatem czy radcą prawnym jest bardzo ważna dla klienta, który zebrane przez prywatnego detektywa dowody będzie chciał wykorzystać przed sądem. Adwokat po zapoznaniu się ze sprawą klienta obiera strategię prowadzenia procesu, która w jego ocenie będzie najkorzystniejsza dla pozytywnego załatwienia sprawy, a prywatny detektyw w ramach swoich kompetencji w pierwszej kolejności powinien ocenić, czy tego typu dowody można zebrać legalnie oraz nie naruszając bezpieczeństwa klienta. Najważniejsze, aby były one zgormadzone tak, żeby przez sąd zostały uznane za wiarygodne. Dlatego wszystkie czynności muszą odbyć się z poszanowaniem prawa oraz maksymalnie obiektywnie. Klient otrzymuje od detektywa na zakończenie jego działań sprawozdanie z przeprowadzonych czynności, które w szczegółach zawiera opis wszelkich działań, ustaleń oraz potwierdzających je dowodów, np. w postaci fotografii, wideo, przeprowadzonych analiz, rekomendacji itp. Klient może je oczywiście przekazać swojemu adwokatowi jako pełnomocnikowi w danej sprawie.
Jakie więc realne korzyści odnosi prawnik ze współpracy z prywatnym detektywem? Miarą każdego zawodu jest jakość wykonywanej pracy. Nie ma co się oszukiwać – w przypadku adwokatów bardzo duże znaczenie ma ich skuteczność w realizacji interesów klientów, którzy ewentualnie polecają ich dalej. Jak wszyscy wiemy, na skuteczne działanie i wygrywanie spraw przed sądami składa się trochę więcej czynników niż tylko wiedza prawna oraz doświadczenie w prowadzeniu spraw przez adwokata. Warto podkreślić, że rolą adwokata czy radcy prawnego nie powinno być poszukiwanie dowodów ani szukanie świadków danego zdarzenia. Dlatego coraz częściej potrzebne jest działanie prywatnego detektywa, który dostarczy potrzebne dowody, pozwalając przechylić szalę zwycięstwa na korzyść klienta, a co za tym idzie – również reprezentującego go adwokata czy radcy prawnego. Śmiem stwierdzić, że dobry i rzetelny detektyw będzie zawsze wartością dodaną w większości postępowań sądowych.
W moim przypadku większość spraw oraz klientów, którzy do mnie przychodzą, bierze się bezpośrednio z polecenia zaprzyjaźnionych kancelarii adwokackich czy radców prawnych. Klient, który przychodzi z polecenia, zawsze jest inaczej nastawiony niż osoba, która znalazła ogłoszenie np. w Internecie. Pierwsza bariera w przełamywaniu nieufności została już pokonana. Ogromną satysfakcję sprawia mi także fakt, że niektórzy prawnicy, początkowo niechętnie podchodzący do roli detektywa w prowadzonym przez nich procesie, coraz częściej dostrzegają jego znaczenie. Oczywiście ingerencja detektywa nie jest wymagana we wszystkich prowadzonych sprawach, jednak w znakomitej większości może on pomóc przechylić szalę zwycięstwa na rzecz swojego klienta. Adwokat czy radca prawny jest z kolei nieocenioną pomocą dla detektywa podczas analiz spraw i rozważania różnych możliwości działań, tak aby nie narazić się na odpowiedzialność karną. Prowadzenie każdej sprawy w, której w mojej głowie pojawiają się wątpliwości, rozpoczynam od zlecenia jej analizy adwokatowi czy radcy prawnemu, w celu jak najlepszego zabezpieczenia siebie oraz klienta
O parę słów związanych z tematyką wzajemnej współpracy detektywa z prawnikiem poprosiłem Panią Mec. Katarzynę Gumulę-Kubicką.
Nigdy nie patrzyłam negatywnie na współpracę detektywa z prawnikiem. Wręcz przeciwnie, w wielu sprawach taka pomoc byłaby mile widziana. Problem polega jednak na tym, że skorzystanie z usług detektywa, to dla klienta dodatkowy koszt, na który czasami po prostu go nie stać lub uważa taki wydatek za zbędny. W naszym społeczeństwie korzystanie z usług detektywa nie jest jeszcze tak powszechne jak za granicą i raczej jest to opcja dla ludzi zamożniejszych. Od kilku lat zauważyłam jednak wzrost zainteresowania usługami detektywistycznymi. Obecnie w mojej praktyce zawodowej proponuję Klientowi skorzystanie z pomocy detektywa częściej niż jeszcze 3-4 lata temu. Najczęściej dotyczy to spraw poważnych, na przykład sprawdzenia kontrahenta, z którym mój Klient ma zawrzeć umowę na kilka milionów złotych, „prześwietlenia” spółki, którą zamierza zakupić, audytu bezpieczeństwa w firmie, czy kradzieży tajemnic handlowych. Kolejno są to sprawy rodzinne – rozwody, podziały majątku oraz sprawy karne, choć ja w sprawach karnych nie korzystam z usług detektywistycznych. Również dlatego, że zgodnie z ustawą o usługach detektywistycznych, detektyw wykonujący działalność gospodarczą w zakresie usług detektywistycznych jest obowiązany powiadomić na piśmie o jej zawarciu organ prowadzący postępowanie karne, a co za tym idzie może zostać przesłuchany w charakterze świadka,co nie zawsze może być korzystne dla Klienta.
W każdym postępowaniu wiarygodny dowód, legalnie zdobyty, jest na miarę złota. Dlatego trzeba wiedzieć z kim współpracować, w jaki sposób osoba ta zdobywa dowody, co za tym idzie, czy jako adwokat będę mogła takie dowody wykorzystać w postępowaniu przed Sądem dla obrony praw mojego Klienta. Oprócz jakości i skuteczności pracy ważne jest, aby detektyw posiadał licencję detektywa i wpis do MSWiA, by spełnione były podstawowe warunki uwiarygodniające taką osobę (i sporządzony przez nią raport) przed Sądem.
Zgadzam się, że oczywiście dowód z raportu z przeprowadzonych czynności detektywistycznych stanowi dowód z dokumentu prywatnego (w postępowaniu cywilnym). Dokumenty prywatne mają jednak doniosły walor dowodowy, gdyż w oparciu o przepisy wyposażono je w domniemanie autentyczności. Wynika ono bezpośrednio z treści art. 245 kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie.
Ustanowione przez przepisy prawa domniemanie autentyczności dokumentu prywatnego może zostać wzruszone/obalone przeciwdowodem. Ta strona procesu, która zaprzecza prawdziwości dokumentu prywatnego albo twierdzi, że oświadczenie osoby, która go podpisała, od niej nie pochodzi, musi okoliczności te udowodnić. Zatem to na drugą stronę przechodzi ciężar dowodu, co jest niezmiernie istotne. Dodatkowym atutem jest fakt, że osobę detektywa możemy powołać na świadka i tym samym zaproponować kolejny dowód w sprawie na naszą korzyść (zeznania detektywa).
Jeżeli Klient oprócz adwokata, chce zaangażować również detektywa, współpraca na linii adwokat-detektyw musi być bardzo ścisła. Dla dobra Klienta. To prawnik reprezentujący Klienta decyduje o tym jakich dowodów potrzebuje do prowadzenia sprawy. Dla przykładu, przy sprawie o ustalenie wysokości alimentów, w której zobowiązany uchyla się od ich płacenia twierdząc, że nie ma pieniędzy i jest bezrobotny, takim dowodem może być np.udokumentowanie zdolności do pracy, „przyłapanie” takiej osoby, że faktycznie taką pracę wykonuje, że wydaje pieniądze, kupuje markowe rzeczy itp. Detektyw wraz z adwokatem omawiają wspólnie zagadnienie, a już po stronie detektywa leży przedstawienie propozycji rozwiązań i działań jakich detektyw może się podjąć w granicach prawa i z zachowaniem bezpieczeństwa przede wszystkim Klienta. Następnie znów to rolą adwokata jest wprowadzenie do postępowania uzyskanych przez detektywa dowodów i ich obrona przed Sądem.
Adwokat Katarzyna Gumula-Kubicka
Kancelaria Adwokacka
www.gumula-kubicka.pl
*
Nie będę ukrywał – duża liczba kancelarii adwokackich czy radcowskich niechętnie współpracuje z prywatnymi detektywami. Wynika to z przykrych doświadczeń związanych z niezrealizowanymi przez detektywów usługami lub z braku staranności w działaniu. Osoby, które raz się sparzyły na tego typu współpracy, bardzo trudno namówić do podjęcia działań z innym prywatnym detektywem. Poziom jakości usług prywatnych detektywów obecnie jest wyznaczany tylko przez jeden czynnik: liczbę poleceń i rekomendacji od adwokatów. Tylko idąc za rekomendacjami, można znaleźć uczciwego, rzetelnego prywatnego detektywa.
Zachęcam wszystkich adwokatów i radców prawnych do współpracy z prywatnymi detektywami, zalecam jednak tę współpracę rozpocząć z dużą dozą ostrożności. We współpracy detektywa z adwokatem czy radcą prawnym ogromne znaczenie mają uczciwe, jasne, ale i partnerskie warunki współpracy – aby każdy wiedział, co do niego należy oraz za co odpowiada. Jednym słowem, detektyw wraz z adwokatem czy radcą prawnym powinien żyć w symbiozie, w której każdy na tej kooperacji zyskuje.