Legalność podsłuchów

Legalność podsłuchów – detektyw radzi

Do mojego biura detektywistycznego bardzo często zgłaszają się klienci, którzy życzą sobie, aby zainstalować lub podrzucić gdzieś podsłuch, ponieważ potrzebują zgromadzić dowody dla sądu lub po prostu chcą wiedzieć, co robi ich partner, dzieci czy też pracownicy. Dzisiaj wyjaśnię Ci, czy podsłuchiwanie oraz nagrywanie rozmów jest legalne oraz czy zebrane materiały mogą zostać wykorzystane w postępowaniu karnym lub cywilnym w sądzie.
Pierwszym, najważniejszym pytaniem jest to, czy nagrania zostały sporządzone z podrzuconego podsłuchu i dotyczą rozmowy, w której nie uczestniczyliśmy, czy też nagraliśmy na przykład na dyktafonie rozmowę, w której braliśmy udział. Jest to niezwykle istotne!

Nagrywanie rozmów, w których uczestniczymy

Jeżeli prowadzimy z kimś rozmowę, mamy prawo wszystko dokumentować za pomocą chociażby dyktafonu. Nie grozi nam za to odpowiedzialność karna. Może jednak grozić nam pozew cywilny jednej ze stron, która została nagrana. O ile oczywiście wykorzystamy nasze nagranie. Dlaczego? Artykuł 47 Konstytucji naszego kraju mówi, że: „Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym”.

Potwierdza to także Kodeks cywilny, a mianowicie jego art. 23:
„Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach”.

Konsekwencje nie są jednak tak oczywiste, jak w wypadku nagrywania rozmów, w których nie uczestniczymy. Każda sprawa wykorzystania nagranej rozmowy, której byliśmy uczestnikami, będzie analizowana przez sąd, o ile druga strona nas pozwie. Jeżeli nagrywając rozmowę, chcieliśmy zabezpieczyć swoje interesy, aby potem na przykład mieć potwierdzenie słów kontrahenta – jest duża szansa, że sąd tego typu pozew oddali.
Aby zapewnić sobie bezpieczeństwo, jeżeli jest taka możliwość, warto podczas spotkania poinformować, że zamierza się je nagrywać, oraz zapytać o zgodę. Gdy ją uzyskamy, będziemy mieli czystą sytuację.

Nagrywanie rozmów, w których nie uczestniczymy

Jeżeli zastanawiasz się nad założeniem podsłuchu, musisz wiedzieć, że jest to zawsze działanie nielegalne. Artykuł 267 Kodeksu karnego dokładnie określi, co może Cię spotkać, gdy dasz się na tym przyłapać:

1. Kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do informacji dla niego nieprzeznaczonej, otwierając zamknięte pismo, podłączając się do sieci telekomunikacyjnej lub przełamując albo omijając elektroniczne, magnetyczne, informatyczne lub inne szczególne jej zabezpieczenie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
2. Tej samej karze podlega, kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do całości lub części systemu informatycznego.
3. Tej samej karze podlega, kto w celu uzyskania informacji, do której nie jest uprawniony, zakłada lub posługuje się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym albo innym urządzeniem lub oprogramowaniem.
4. Także tej samej karze podlega, kto informację uzyskaną w sposób określony w § 1–3 ujawnia innej osobie. § 5. Ściganie przestępstwa określonego w § 1–4 następuje na wniosek pokrzywdzonego”.

Podsumowując – jeżeli korzystamy z podsłuchu, za jego założenie grozi nam odpowiedzialność karna, możliwe jest także dodatkowo wytoczenie procesu cywilnego przez osobę, którą podsłuchiwaliśmy. Jeżeli uczestniczymy w danej rozmowie i ją nagrywamy, nie będzie nam grozić przynajmniej odpowiedzialność karna, możemy obawiać się jedynie wytoczenia pozwu na drodze postępowania cywilnego za naruszenie dóbr osobistych.

Kiedy może się przydać podsłuch?

Gdy ktoś pyta mnie, kiedy może się przydać podsłuch, bez wahania odpowiadam – w wielu sytuacjach prywatnych i zawodowych! Jeżeli pyta mnie jednak, kiedy będzie mógł jawnie wykorzystać zebrany materiał bez obaw o zarzuty karne, odpowiem – nigdy.

Czy mogę podsłuchiwać swoje dziecko?

Bez wątpienia dla każdego rodzica najważniejsze jest dobro swojego dziecka. Zdarzają się sytuacje, gdy dla tego dobra trzeba zastosować podsłuch, by zapewnić dziecku bezpieczeństwo. Czy jest to legalne? Konwencja praw dziecka mówi, że dziecko tak samo jak osoba dorosła ma prawo do prywatności.
Co więc należy zrobić? Przede wszystkim zachować zdrowy rozsądek. Jeżeli obawiasz się o bezpieczeństwo swojego dziecka, masz prawo zastosować podsłuch. Jeżeli jednak to już nastolatek, a Ty chcesz tylko sprawdzić, o czym rozmawia ze swoją dziewczyną, jest to zdecydowanie nieuzasadnione.

Czy mogę podsłuchiwać swoją żonę/męża?

Jeżeli podejrzewasz swojego małżonka o zdradę, pozostawiając ukryty podsłuch w samochodzie czy też w innym miejscu, możesz zdobyć solidne na to dowody. Narazisz się jednak zawsze na odpowiedzialność karną i tylko od sądu zależeć będzie, jak mocno odczujesz tego skutki.
Przykładem może być bardzo ciekawy wyrok o sygn. akt IV K 682/14. Żona podejrzewała swojego męża o zdradę, wynajęła nawet prywatnego detektywa, który w pełni potwierdził jej przypuszczenia. Postanowiła jednak zdobyć jeszcze więcej dowodów na własną rękę i podrzuciła mężowi dyktafon do samochodu oraz w inne miejsca. Na nagraniach udało się zapisać i potwierdzić fakt posiadania przez męża kochanki. Nagraniami tymi podzieliła się ze znajomymi i udała się do sądu. Bez problemu udało jej się uzyskać rozwód i udowodnić winę męża.

Była to jednak broń obosieczna. Sąd uznał ją winną nielegalnego nagrywania rozmów. Na jej szczęście uznał także, że społeczna szkodliwość czynu nie była znaczna przez cel, w jakim to robiła. Karne postępowanie sądowe zakończyło się uznaniem jej winy, sąd jednak umorzył je warunkowo na rok.
Bardzo ważne w tym wyroku jest także to, że sąd zaznaczył, iż raport detektywa był wystarczający, aby w pełni udowodnić winy małżonka, więc nie było potrzeby, by żona dokonywała nielegalnego podsłuchu. Zobacz mój artykuł na dowody winy małżonka i jak je zebrać.

Podsłuchiwanie pracowników

Jeżeli mamy uzasadnione podejrzenia, że nasz pracownik popełnia poważne przestępstwo lub podejmujemy działania, które polegają na sprawdzeniu uzyskanych wcześniej wiarygodnych informacji o przestępstwie w celu znalezienia sprawców i dowodów, mamy prawo zastosować podsłuch.
Najbezpieczniejszą ścieżką, aby zabezpieczyć się przed sankcjami karnymi, jest otrzymanie zgody na podsłuch od pracownika. Jeżeli jednak prosimy go o taką zgodę w sytuacji, gdy popełnia on przestępstwo, możemy się zdekonspirować i wzbudzić jego czujność. Aby nie narażać się na konsekwencje prawne związane z późniejszym uznaniem podsłuchu za nielegalny przez sąd, w razie wątpliwości co do uczciwości pracownika polecam powierzenie sprawy prywatnemu detektywowi. Podczas obserwacji ustali on dyskretnie fakty. Więcej o weryfikacji i monitoringu pracowników przeczytaj tutaj.

Jeżeli mamy uzasadnione podejrzenia, że nasz pracownik popełnia poważne przestępstwo lub podejmujemy działania, które polegają na sprawdzeniu uzyskanych wcześniej wiarygodnych informacji o przestępstwie w celu znalezienia sprawców i dowodów, mamy prawo zastosować podsłuch.
Najbezpieczniejszą ścieżką, aby zabezpieczyć się przed sankcjami karnymi, jest otrzymanie zgody na podsłuch od pracownika. Jeżeli jednak prosimy go o taką zgodę w sytuacji, gdy popełnia on przestępstwo, możemy się zdekonspirować i wzbudzić jego czujność. Aby nie narażać się na konsekwencje prawne związane z późniejszym uznaniem podsłuchu za nielegalny przez sąd, w razie wątpliwości co do uczciwości pracownika polecam powierzenie sprawy prywatnemu detektywowi. Podczas obserwacji ustali on dyskretnie fakty. Więcej o weryfikacji i monitoringu pracowników przeczytaj tutaj.

Kto może podsłuchiwać?

Zacznijmy od tego, kto może nas podsłuchiwać legalnie. Nasze prawo przewiduje dwie sytuacje, kiedy podsłuch jest legalny.
Podsłuch procesowy – po wszczęciu postępowania karnego, nawet jeżeli nie ma jeszcze podejrzanego. Wnioskuje o niego prokurator, a sąd decyduje, czy się na podsłuch zgadza. Jest on stosowany przy najcięższych przestępstwach, takich jak zabójstwo, uprowadzenie, wymuszenie okupu, zamach na państwo, fałszowanie lub obrót fałszywymi pieniędzmi, produkcja i handel narkotykami. Warto wiedzieć, że taki podsłuch może być założony w celu zebrania dowodów, ale także w celach prewencyjnych – aby zapobiec danemu przestępstwu.

Podsłuch w toku czynności operacyjno-rozpoznawczych – należy do katalogu niejawnych działań, może być stosowany przez Policję, Straż Graniczną, ABW, AW, SKW, SWW, CBA i KAS na podstawie ustawy policyjnej i przepisów organizacyjnych każdej ze służb. Podsłuch mogą zarządzić: Komendant Główny Policji, Komendant CBŚP, Komendant BSWP albo Komendant Wojewódzki Policji po uzyskaniu pisemnej zgody prokuratora okręgowego właściwego ze względu na siedzibę organu Policji składającego wniosek. Prokurator musi być na bieżąco informowany o wynikach przeprowadzonych czynności, może on przerwać te działania w każdym czasie.
Dobrze, wiemy już, kto może nas podsłuchiwać legalnie. Kto zatem może podsłuchiwać nas nielegalnie? Otóż może to zrobić każdy! Powinniśmy zdawać sobie z tego sprawę szczególnie w dzisiejszych czasach. Dostęp do sprzętu pozwalającego na nielegalną inwigilację jest tak ułatwiony, że ogranicza nas tylko i wyłącznie zasobność portfela.

Czy detektyw może podsłuchiwać?

Pewnie Cię rozczaruję, ale prywatny detektyw nie może legalnie podsłuchiwać nikogo. Jeżeli to robi, naraża się na konsekwencje prawne jak każdy inny obywatel. Detektyw jednak legalnie może doradzić Ci przy zakupie sprzętu oraz poinstruować podczas jego montażu.

Kiedy mogę wykorzystać nagranie w postępowaniu sądowym?
Problem jest jeden – żaden przepis procedury cywilnej nie reguluje wprost tego, kiedy tego typu dowody są dopuszczalne. Zakładamy, że w większości wypadków nagranie zostało zdobyte nielegalnie, jednak dla sądu może mieć znaczenie, że dokonano tego w celu obrony interesu społecznego lub prywatnego. Istnieje prawdopodobieństwo, że wówczas dowód zostanie dopuszczony przez sąd. Decyzja o dopuszczeniu tego typu dowodów zawsze będzie należała do sądu. Warto jednak wiedzieć, że niezależnie od tego, czy sąd dopuści nielegalne nagranie, czy nie, możesz spodziewać się postawienia zarzutów karnych. Decyzja należy do Ciebie.