Kryminologia

Czym zajmuje się kryminologia?

W języku łacińskim słowo crimen oznacza przestępstwo, zaś logos – naukę. W dosłownym tłumaczeniu kryminologię możemy opisać jako naukę o przestępstwie.
Jest to dziedzina nauki, która skupia się na sprawcy przestępstwa oraz przyczynach jego działań
z uwzględnieniem warunków społecznych, w których dokonał przestępstwa.
Kryminologia ma więc zastosowanie prewencyjne, ponieważ za jej pomocą możemy rozpoznać obecne zagrożenia oraz przeciwdziałać przyszłym.

Należy pamiętać, że kryminologia jest zupełnie inną nauką niż kryminalistyka, o czym pisałem w artykule poświęconym tej drugiej.

Kryminologia a profilowanie

Kryminologia jaką obecnie znamy, opiera się na psychologii, psychiatrii oraz socjologii, co pomaga zrozumieć sylwetkę sprawcy oraz jego zachowanie. Kryminologia ściśle związana jest z profilowaniem. Panują zresztą dwa przeświadczenia odnośnie związku powyższych – jedno uznające profilowanie za osobną naukę, drugie – za element kryminologii. Bliżej mi do drugiego stwierdzenia, jednak nie będę się w tej kwestii spierał. Profilowanie czerpie także wiedzę z kryminalistyki, która może dostarczyć wiele informacji na temat zachowania przestępcy podczas wykonywania danego czynu. Dzięki umiejętnemu wykorzystaniu kryminologii oraz kryminalistyki w procesie profilowania, bez dwóch zdań będziemy mieć szansę na zbudowanie profilu osoby podejrzanej, zawężeniu kręgu ewentualnych podejrzanych oraz ukierunkowaniu prowadzonego śledztwa.

Kluczowym elementem prowadzonego śledztwa jest zawsze modus operandi, który przez profesora Tadeusza Hanauska określany jest jako charakterystyczny i najczęściej powtarzalny sposób zachowania się sprawcy danego czynu, który pokazuje jego indywidualnych cechy, właściwości i możliwości. Jest on wyrażany w dokonywanym czynie przestępczym, następstwach czynu, a w szczególności w śladach. Niekiedy także w zachowaniach poprzedzających czyn lub następujących po nim, lecz pozostających z nim w ścisłym związku.

Wiele osób spiera się, czy profilowanie można uznać za naukę, czy też jest tylko wymysłem, który uzależniony jest od intuicji i doświadczeniu konkretnego profilera. Bardzo trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. W mojej ocenie odpowiednia wiedza, doświadczenie oraz zmysł profilera mogą bardzo wiele wnieść do śledztwa, choć on sam, w mniejszym lub większym stopniu zawsze opiera się na przypuszczeniach z uwagi na zbyt małą ilość materiału, szczególnie w przypadkach, gdy do przestępstwa doszło po raz pierwszy. Trudno zatem o jednoznaczną ocenę dowodów.

Nauki pomocnicze w kryminologii

Nie można określić zamkniętego kręgu nauk pomocniczych, jakie są wykorzystywane w kryminologii. Można jednak przedstawić kilka, które mają dla niej kluczowe znaczenie i są najczęściej wykorzystywane. W specjalistycznych publikacjach można znaleźć różne podziały. Poniższy zapis opieram na własnej ocenie odnośnie najważniejszy nauk pomocniczych kryminologii.

Do nauk pomocniczych kryminologii można zaliczyć:

• Psychologię, która pomoże nam ustalić motyw przestępstwa.
• Psychiatrię, która spróbuje nam odpowiedzieć, czy na dane przestępstwo miało wpływ zaburzenie psychiczne sprawcy.
• Socjologię. Socjologowie badają społeczne normy, procesy i struktury, które łączą i dzielą ludzi, są przejawem więzi międzyludzkich, a także proces ich zmian, co ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia próby wyjaśnienia przyczyn danego przestępstwa. Niektórzy uznają kryminologię jako jedną z dziedzin socjologii, nie zaś osobną naukę.
• Pedagogikę. Szczególnie ważne są jej podkategorie: społeczna oraz resocjalizacyjna. Wiele dowiemy się dzięki nim o wychowaniu i nauczaniu danej jednostki jak i grup społecznych.
• Kryminalistykę, której zadaniem jest badanie sposobów i środków, aby odpowiedzieć sobie na pytanie jak dokonywane są przestępstwa, co pomoże dokonać analizy danej osoby.
• Statystykę, dzięki której możemy poznać skalę danej przestępczości oraz jej ewentualne „trendy”.
• Ekonomię, aby określić straty, które przynosi przestępczość oraz nakłady potrzebne aby ją zminimalizować lub wyeliminować.

Kryminologia w pracy detektywa

Zbierając informacje dotyczące konkretnej sprawy detektyw gromadzi nie tylko materiał w postaci fotografii oraz nagrań video. Bardzo często pozyskuje także informacje bazując na osobowych źródłach informacji, rozmawia z ludźmi prowadząc wywiad środowiskowy, bądź zajmuje się rozmową ze świadkiem zdarzenia. Zdarza się, choć bardzo rzadko, że analizuje się zeznania w celu odnalezienia w nich nieścisłości.
Prywatny detektyw, który chce być skuteczny, musi wkroczyć w obszar nauki, jakim jest kryminologia i postarać się ją jak najefektywniej wykorzystać, aby informacje przez niego zebrane były jak najwyższej jakości.